Zwabberend richting controlestaat

Uit een artikel van Aaldert van Soest in het Nederlands Dagblad:

Staatssecretaris Sander Dekker wil thuisonderwijs op basis van levensovertuiging verbieden. [...] ‘Ik ben ervan overtuigd dat de dagelijkse gang naar school essentieel is voor de brede sociaalemotionele ontwikkeling van ieder kind. Kinderen gaan niet alleen naar school om kennis te vergaren, maar ook om te leren omgaan met leeftijdsgenoten en volwassenen.’ [...]
Sinds 1969 kunnen ouders vrijstelling krijgen van de Leerplichtwet als ze in hun omgeving geen school vinden die aansluit bij hun levensovertuiging. Als het aan Dekker ligt, komt daaraan een einde. Het argument van de staatssecretaris is niet gebaseerd op de werkelijkheid, zegt Henk Blok, onderzoeker aan het Kohnstamm Instituut, verbonden aan de Universiteit van Amsterdam. Hij voerde, onder meer in opdracht van het ministerie van Onderwijs, verschillende onderzoeken uit onder ouders en kinderen die voor thuisonderwijs hadden gekozen.
‘Er bestaat een beeld dat moeders de hele dag aan tafel lees- en rekenoefeningen doen met het kind. Maar ouders die kiezen voor thuisonderwijs, weten allerlei vormen te vinden waarop hun kinderen sociale contacten hebben. Uit het onderzoek blijkt dat thuis onderwezen kinderen gemiddeld iets meer maatschappelijk betrokken zijn dan kinderen die op school hebben gezeten. Hun vervolgloopbaan is meestal succesvol.’
Ook Tonnie Nijenhuis, voorzitter van de Nederlandse Vereniging voor Thuisonderwijs (NVvTO) heeft het over ‘gezochte argumenten’. ‘Kinderen die thuisonderwijs krijgen, zitten gewoon op verenigingen en sportles. Bovendien hebben ze dikwijls ook nog een periode op school gezeten. Na het thuisonderwijs stromen ze vaak ook weer door naar een vervolgopleiding. Ouders moeten keuzevrijheid hebben om het beste onderwijs voor hun kind te kiezen. Er is een kleine groep die voor thuisonderwijs kiest. Zij worden nu onevenredig hard aangepakt zonder dat daar reden voor is.’
Voor kinderen die fysiek of psychisch niet in staat zijn naar school te gaan, blijft thuisonderwijs mogelijk. Maar voor ouders met een richtingsbezwaar verdwijnt die mogelijkheid. [...] Het merkwaardige is dat voor het stichten van scholen de criteria juist verruimd worden. Zowel op religieuze als niet-religieuze gronden kun je voortaan een school stichten. Waarom wordt de mogelijkheid voor thuisonderwijs dan niet op dezelfde manier uitgebreid?’ [...]
Naast het financiële argument en stereotype beelden over thuisonderwijs, bespeurt Blok in de plannen van Dekker een ‘fundamenteel wantrouwen’ ten opzichte van burgers. ‘Op alles moet toezicht zijn en vervolgens kennen we alleen heel intensieve vormen van toezicht.’
Nijenhuis vindt dat het financiële argument niet opgaat. ‘Staatssecretaris Dekker zegt dat er geen geld voor is, maar dat klopt niet. Voor leerlingen die thuisonderwijs krijgen, wordt geen rijksbekostiging betaald. Van dat bedrag – een paar duizend euro per jaar – kun je al heel wat doen. Wij waren bovendien al in gesprek met het ministerie over hoe het toezicht geregeld kon worden. Nu is het roer radicaal omgegaan.’
Omdat ook D66 en de SP een verbod op thuisonderwijs steunen, lijkt er een meerderheid te zijn in zowel de Tweede als de Eerste Kamer. ‘De kwestie speelt al sinds 2003’, zegt Blok. ‘De overheid heeft een zwabberbeleid gevoerd. Diverse ministers en staatssecretarissen zijn ermee bezig geweest. Op het ene moment mocht thuisonderwijs wel, daarna weer niet. Er zou toezicht komen, vervolgens werd gezegd dat dat onmogelijk is. En nu komt er dus een verbod. Maar zo’n wetsvoorstel moet eerst langs de Raad van State. Je komt aan de keuzevrijheid van ouders [...] In hoeverre mogen ouders beslissen over de behandeling die hun kind krijgt? Ik schat in dat de Raad van State meer gewicht in de schaal gaat leggen dan de beide Kamers.’

Czeslaw Milosz, Nobelprijswinnaar voor de literatuur in 1980, schreef: "Men is erin geslaagd de mens te laten begrijpen dat, als hij leeft, dat dan enkel is dankzij degenen die aan de macht zijn. Hij houde zich dus maar onledig met koffie drinken of vlinders vangen. Wie geeft om de publieke zaak, zal de hand worden afgehakt".